Ο Σάμιουελ Γκρίντλεϊ Χάου και το λιμάνι της Αίγινας

Το μνημείο για τον φιλέλληνα Σάμιουελ Γκρίντλεϊ Χάου στο λιμάνι της Αίγινας. Τα Ελληνικά Ταχυδρομεία εξέδωσαν μια σειρά 9 αναμνηστικών γραμματοσήμων, τιμώντας τους, ανά τον κόσμο , φιλέλληνες. Ένα από αυτά είναι αφιερωμένο στον Σάμιουελ Χάου, τον Βοστωνέζο γιατρό που αγωνίστηκε ως εθελοντής στον Αγώνα, αλλά συνέβαλε και ως χρηματοδότης του. greece2021.gr

«Ενθαρρύνθηκα όταν συνάντησα τον Κυβερνήτη Καποδίστρια, ο οποίος επίσης σκέφτηκε ότι η αμερικανική βοήθεια δεν πρέπει να δίνεται "δωρεάν", αλλά να εφαρμόζει τις φιλανθρωπίες τους για να απασχολεί τους φτωχούς και να τους ανακουφίζει. Ονόμασε τρόπους με τους οποίους θα μπορούσε να γίνει αυτό και επιβεβαίωσε πλήρως όλες τις ιδέες που είχα».

Στο ημερολόγιό του στις 8 Δεκεμβρίου 1828, ο Χάου έγραψε για το πώς η κατάσταση των προσφύγων από την Αθήνα στην Αίγινα του έδωσε μια νέα ιδέα: «Αποφάσισα να ξεκινήσω μια εργασία στην οποία μπορώ να προσλάβω περίπου τετρακόσια ή πεντακόσια άτομα, να τους δώσω τα δικά τους. ψωμί, και ταυτόχρονα να ωφελήσει το κοινό, δηλαδή η επισκευή του λιμανιού εδώ» (Επιστολές και Περιοδικά).

Το έργο συνεχίστηκε μέχρι τις 24 Μαρτίου 1829, οπότε ο Χάου δήλωσε: Έχω εμπλουτίσει το νησί της Αίγινας με μια όμορφη, εύχρηστη και μόνιμη αποβάθρα και παρείχα υποστήριξη σε επτακόσιους φτωχούς κατά τη διάρκεια σχεδόν τεσσάρων μηνών από τις πιο αυστηρές καιρικές συνθήκες του έτος. Τους έχω κρατήσει από την αδράνεια, αλλά δεν τους ταΐσα σαν ζητιάνους, έχουν κερδίσει με κάθε εύκολο τρόπο τη δική τους υποστήριξη και κάτι για τις οικογένειές τους. Letters and Journals of Samuel Gridley Howe - Agents of American Relief in Greece in 1827 and 1828 David Roessel Stockton University

In his journal on December 8, 1828, Howe wrote about how the situation of refugees from Athens on Aegina gave him a new idea: "I have resolved to commence a work upon which I can employ some four or five hundred persons, give them their bread, and at the same time benefit the public; viz., the repairing of the port here" (Letters and Journals, 306). The work continued until March 24, 1829, at which point Howe stated: I have enriched the island of Aegina by a beautiful, commodious, and permanent quay, and given support to seven hundred poor during nearly four months of the most rigorous weather of the year. I have kept them from idleness, yet not fed them like beggars, they have gained in any easy way their own support and something for their families. 

Στην Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Μπράουν (Brown) της Πολιτείας Ρόντ Άϊλαντ της Αμερικής είναι κρεμασμένη στον τοίχο η εικόνα ενός νέου φουστανελοφόρου. Ο Χάου σε νεαρή ηλικία απεικονιζόμενος ως εύζωνας σε πίνακα του Τζον Έλιοτ. Ο Χάου παντρεύτηκε την κόρη του Έλιοτ, τη συγγραφέα Μωντ Χάου Έλιοτ. 

Ελληνική επανάσταση

Ο Σάμιουελ Γκρίντλεϊ Χάου [S.G. Howe] (1801-1876) ήταν Αμερικανός γιατρός, πραγματικός φιλέλληνας, φιλάνθρωπος και πρωτοπόρος στην εκπαίδευση τυφλών και ανάπηρων παιδιών.

Γεννήθηκε στη Βοστόνη στις 10 Νοεμβρίου 1801 και καταγόταν από πλούσια οικογένεια.

Μετά τη λήψη του πτυχίου του της ιατρικής το 1824 από το Μπράουν της Πρόβιντενς αποφάσισε να προσφέρει τις ιατρικές του υπηρεσίες στην επαναστατημένη Ελλάδα.

Η δυναμική του φιλελληνικού κινήματος και η υποστήριξη του Έντουαρντ Έβερετ ώθησαν τον Χάου να ταξιδέψει στην Ελλάδα, λίγο μετά τον φίλο του Jonathan Peckam Miller.

Τον Δεκέμβρη φτάνοντας στην Μάλτα, στέλνει ένα γράμμα σε κάποιο φίλο του και μαζί με άλλα του γράφει: «Οι πιθανότητες για να γυρίσω δεν είναι πολλές, αλλά λίγο με μέλει γι′ αυτό».

Στις αρχές του 1825 βγαίνει στην Μονεμβασία και από εκεί πηγαίνει στο Ναύπλιο. Χωρίς χρονοτριβή, η Ελληνική Κυβέρνηση τον διορίζει ιατροχειρούργο για το στρατόπεδο της Παλαιάς Πάτρας.

Ανέλαβε αμέσως υπηρεσία στον Αγώνα, περιθάλποντας τραυματίες και άρρωστους μαχητές στην πρώτη γραμμή τόσο στο πεδίο της μάχης, όσο και κατά τη διάρκεια ναυτικών επιχειρήσεων.

Αργότερα διορίστηκε γιατρός της ναυαρχίδας του ελληνικού στόλου Καρτερία και συντονιστής όλων των ναυτικών γιατρών. Η ικανότητά του ως διοικητής και η ανδρεία του, του έδωσαν τον ευφημιστικό τίτλο «Λαφαγιέτ» του ελληνικού πολέμου της ανεξαρτησίας.

Στο πρώτο γράμμα προς τον πατέρα του αναφέρει μεταξύ άλλων:

«…ως προς τον μισθόν μου, ουδέν λαμβάνω, ούτε μ' ενδιαφέρει, αφού η Κυβέρνησις δεν είναι εις θέσιν ούτε να θρέψη και να ενδύση τους δεινοπαθούντας στρατιώτας…».

Και συνεχίζει στο γράμμα του: «….Οι Έλληνες στρατιώτες είναι κακοντυμένοι. Μά δεν έχουν και τροφές. Μισθό δεν παίρνουν. Είναι αμαθείς. Ένας στους είκοσι ξέρει να διαβάζη η να γράφη. Αλλά είναι πολύ έξυπνοι, ζωηροί, σαν τις γίδες στα βουνά, και ανδρείοι, αν τους αφήσης να πολεμήσουν με τον δικό τους τρόπο, πυροβολώντας πίσω από βράχους και δένδρα. Οι ναύτες μπορούν να συγκριθούν με τους ναύτες όλου του κόσμου. Πάντοτε νικούν τους εχθρούς στις ναυμαχίες. Έχω πλήρη εμπιστοσύνη στην υπεροχή τους…..».

Οι Χάου, Jarvis και Miller δεν δέχθηκαν ποτέ χρηματική αποζημίωση από την ελληνική κυβέρνηση. Έζησαν με απίστευτες καταστροφές και δυσκολίες.

Ο Χάου περιγράφει στις σημειώσεις του, τις πορείες τους κατά τη διάρκεια στρατιωτικών εκστρατειών στα βουνά, όπου μετέφερε το όπλο του, ένα σπαθί (yatagan), δύο πιστόλια στη ζώνη του και μια μεγάλη τσάντα με τα ιατρικά του εργαλεία.

Συχνά έμειναν άυπνοι για μέρες, τρώγανε ζιζάνια και σαλιγκάρια στα βουνά, κοιμόντουσαν στο έδαφος καλυμμένο μόνο με κουβέρτα.

Από το ημερολόγιό του διαβάζουμε:

«… η δουλειά μου τη νύχτα που πέρασε ήταν ατέλειωτη … έκαμα τόσες εγχειρήσεις που αμφιβάλω αν θα κατόρθωνα να τις κάμω κατά τη διάρκεια ολόκληρων ετών στη Βοστώνη … δύο μήνες τώρα κοιμάμαι στο έδαφος με τα ρούχα … είχα σκεφτεί να φύγω από δω, αλλά θα ήταν πράξη επονείδιστη…».

Ο Σάμιουελ Χάου υποστήριξε το φιλελληνικό κίνημα στις ΗΠΑ στέλνοντας συχνά επιστολές στις φιλελληνικές επιτροπές και στον τύπο στην Αμερική, αλλά και με το λογοτεχνικό του έργο που αποτελεί σημαντική ιστορική πηγή.

Η ελληνική κυβέρνηση το Φθινόπωρο του 1827 ζήτησε από τον Χάου να επιστρέψει σύντομα στην Αμερική για να παρουσιάσει την κατάσταση στην Ελλάδα.

Βρίσκεται στο πάρκο της Τρίπολης. Τοποθετήθηκε το 1957 επί Δημαρχίας Μουτζουρόπουλου και με δαπάνες του Αμερικάνικου Ιδρύματος για την Ελλάδα. Την προτομή φιλοτέχνησε ο γλύπτης Γ. Δημητριάδης - Αθηναίος

Στην Αμερική εργάστηκε πυρετωδώς για να επανενεργοποιήσει το φιλελληνικό κίνημα.

Έγραψε ένα βιβλίο για τον ελληνικό πόλεμο της ανεξαρτησίας, το οποίο έγινε best-seller, δεύτερο στις πωλήσεις μετά το Child Harold του Byron.

Ο Χάου περιόδευσε σε όλα τα κράτη και συγκέντρωσε μεγάλα χρηματικά ποσά που χρηματοδότησαν οκτώ φορτία πλοίων με ρούχα και τρόφιμα για τους Έλληνες.

Αυτή είναι η μεγαλύτερη βοήθεια που έλαβε η Ελλάδα από το εξωτερικό εκείνη την εποχή. www.huffingtonpost.gr

Οδός Σάμιουελ Γκρίντλεϊ Χάου στο Ηράκλειο της Κρήτης

Η γενναιότητα, ενθουσιασμός και ικανότητα του, του προσέδωσαν τον ευφημιστικό τίτλο Λαφαγιέτ της Ελληνικής Επανάστασεως κατά τον διάσημο Γάλλο στρατηγό της εποχής.

Ο Χάου επέστρεψε στις ΗΠΑ το 1827 για να συγκεντρώσει χρήματα και προμήθειες για την αντιμετώπιση της ανθρωπιστικής κρίσης στην Ελλάδα η οποία πλήττονταν από λιμό. Μαζί του έφερε και μικρό αριθμό ορφανών παιδιών από την Ελλάδα. Οι πυρετώδεις προσπάθειες του Χάου απέφεραν τελικά το ποσό των 60.000 δολαρίων τα οποία κατανεμήθηκαν στην αγορά τροφίμων, ρουχισμού και την ίδρυση καταφυγίου για τους πρόσφυγες στην περιοχή της Αίγινας. Αργότερα ίδρυσε ακόμα ένα καταφύγιο στην περιοχή του Ισθμού του Κορίνθου, και κατόπιν έγραψε τα απομνημονεύματα του από την επανάσταση στο βιβλίο με τίτλο Historical Sketch of the Greek Revolution (ιστορικό σκιαγράφημα της ελληνικής επανάστασης) το οποίο εκδόθηκε το 1828. https://el.wikipedia.org/